alek badak

 

T. ALEK BADAK (Mambawo Turun Mandi Anak)

Menurut adat :

Jalang Korong nan tigo : 1. Induek bako (ma anta sirieh ka tampek induek bako) 2. Ma anta sirieh ka dukun 3. Ma anta sirieh ka induek limau Parsambahan Mambawo Turun Mandi

Dari Gindo Mudo selaku bapak (induek bako) kapado Tan Sinaro selaku mamak sipangka.

Maa Tan Sinaro ?

Parsambahan ditibokan kapado Tan Sinaro. Sampaikanlah Gindo Mudo !

Masokan Allah jo syariat, mangawikan adat jo agamo, adat nan banamo kawi, syarak nan banamo lazim, manyambah mamuji bagi Allah, salawat dan salam atas Nabi.

Sambah di yang kabanaran, sifat jamal dan jalal, makok badiri malah ambo, tagak manyambah, diateh darajat sambah nan ampek : 1. Sambah yang wajib 2. Sambah yang sunat 3. Sambah yang berwaktu 4. Sambah yang beradat

Jikok nan dikanduang sambah yang beradat, yakni martabat sambah nan ampek parkaro :

- Partamo sambah

 

- Kaduo simpueh - Katigo manyusun jari nan sapulueh

- Kaampek manakuekan kapalo nan satu.

Makok bermuhunlah ambo tagak badiri manyambah haluan nan baik dihadirat Sri Paduko Tuanku yang amat molie, pangulu yang amat basa, urang tuo yang gadang basa batuah.

Rupopun sudah kalihatan, galapun tidak akan terpuji, pangkatpun akan tidak terbilang oleh karano ambo balun ingek kuranglah tahu, makok ambo ampuni malah dengan sambah.

Jaguang gerai tumbueh di halaman Tumbuehnyo barumpun-rumpun Angguang gayo ambo mangarang, mangantarkan sambah Sakali gawa baribu mamintak ampun

Pihak kapado parsambahan indak kan diatok dibilang bana, hanyo jo sambah dimuliakan. Kasudahan parsambahan ditibokan kapado Tan Sinaro.

Kapado kito basamo (jawab Tan Sinaro)

Atolah nan banamo diparsambahkanlah tu kini, satu kato pusako, kaduo kato balimbago, katigo kato parmulaian. Jikok dikato nan pusako bajanjang naiek batanggo turun, basasok bajarami, bapandan bapakuburan, ragi takambang nan baguntiang, cupak tatagak nan ba isi, basuri batiladan kain, itulah cupak di pangulu. Jikoknyo cupak nak ma isi limbago nak manuang, adat takambang nak mamakai, dikatokanlah tumbueh pakarjaan baiek didalam Korong kampuangko.

Ketek kajo gadang pakajan, sialah nan punyo pakarjaanko iyolah nan ampek jinih dalam nagari. Sungguehpun niniek mamak nan ampek jinih dalam nagari, selang dibari basipangka, karajo dibari basipokok. Sialah nan manjadi pokok pangkanyo lah tu kini, iyolah urang Korong Bendang nan dibawah payuang Angku Dt. Bijo Sari Dirajo. Makok lah guno kito biasokan adat hiduik didalam nagari nan

 

baranak nan bapinak, nan bakarik nan babaik, nan bakorong nan bakampuang, nan basapieh nan babalahan, nan bakuduang bakaratan, nan sakalipak nan bak tabu, nan sarumpun nan bak sarai, anak baranak nan bak taleh dalam rawang, kaik bakaik bak aka dalam hutan, pulai nan bapangkek naiek, maninggakan rueh dengan buku, manusia nan bapangkek turun, maninggakan barih jo balabeh, adat jo pusako.

Harimau nan tidak malupokan balang

Gajah nan tidak malupokan gadiang Manusia nan tidak malupokan adat jo pusako

Katiadaan dikatokan sadamikian itu, makok ingek pikie pulolah kami induek bakonyo nan diateh nan dibarueh, nan dihilie nan dimudiek, di hilie nan samuaro, dimudiek nan sabulak-an, nak mandirikan nan sapanjang adat, diateh alek badak lah kanamonyo, makok dibawokanlah nan manuruik adat nan bapusako, supayo nak kawi adat kito pakai, nak lazim syarak kito tompang, supayo tali nak jan putuih, sangkutan nak jan sakah, makok dibawokan juolah sirieh dalam carano, sarato ameh nan samiang, kain nan sacabiek, nasi kunik nan sacogok nasi gadang jo nasi bujang, sarato juadah nan barang sado ado, bareh didulang pangiriangnyo, itulah bareh badak kanamonyo.

Cuma itulah nan ka ambo sampaikan kapado Tan Sinaro, supayo ditarimo jo hati nan suci, muko nan janieh, di Tan Sinaro diateh namo selang nan bapangka, karajo nan bapokok. Jawab Tan Sinaro:

Maa Gindo Mudo ?

Sampaikanlah Tan Sinaro !

Parsambahan dikembalikan kapado Gindo Mudo.

Awal dahulu kato bana, asal dahulu tampek tumbueh, tumbueh sarupo nan bak nangko, halal dikato nan duo, kato amanah

 

kito pacik, kato kulipah kito pakai, usang pusako ditarimo, dari niniek Katumanggungan sarato Parpatih Nan Sabatang, iyolah adat dengan syarak, layienyo karangan dan buatan, bathinnyo garak dari pado Allah, waris nan dari pado Nabi, kulipah nan dari pado rajo, batitih nan sapanjang alue, baturuik nan sapanjang jalan, bapakai sapanjang nan biaso, tiok tumbueh makanan tiliek, tiok pakarjaan dengan sabab, hujan nan bamulo, panyakik nan barasal, angin nan bapuhun, kato nan bapangka, berawal makok berakhir, basabab makok manjadi, ba asa makok bamulo, adat nan dikatokan bar asal, limbago hujan nan bapuhun, samo bak bungka jo naraco, nak samo naiek ka timbangan, mancari putieh tahan sasah, mancari hitam tahan tapo, aluih nan tidak basisiek, putieh nan tidak bakotoran, hukum adil tahanan bandiang, bana lah bulieh tahan sudi.

Pihak kapado parsambahan, indak kan diatok dibilang bana, hanyo jo sambah dimuliakan. Kasudahan parsambahan dikembalikan kapado Gindo Mudo.

Pado kito basamo (jawab Gindo Mudo)

Atolah nan manjadi buah parsambahan Gindo Mudo lah tu kini, mangkok lah guno kito biasokan adat hiduik dalam nagari, nan baranak na bapinak, nan bakarik nan babaik, nan bakorong nan bakampuang, nan basapieh nan babalahan, nan bakuduang nan bakaratan, nan sakalipak nan bak tabu, nan sarumpun nan bak sarai, anak baranak nan bak taleh dalam rawang, kaik bakaik bak aka dalam hutan, pulai nan bapangkek naiek, maninggakan rueh jo buku, manusia nan bapangkek turun, maninggakan barih jo balabeh, adat jo pusako, harimau nan tidak malupokan balang, gajah nan tidak malupokan gadiang, manusia nan tidak malupokan adat jo pusako.

Katiadaan dikatokan sedemikian itu, makok ingek pikielah Gindo Mudo induek bakonyo, nan diateh nan dibarueh, nan dihilie nan dimudiek, dihilie nan samuaro, dimudiek nan sabulak-an, nak mandirikan nan sapanjang adat, diateh alek badak kanamonyo, makok dibawokan juolah nan baradat nan bapusako, nak kawi adat kito pakai, nak lazim syarak kito tompang, supayo tali jan putuih,

 

sangkutan nak jan sakah, makok babawokan juolah sirieh di carano, ameh nan samiang, kain nan sacabiek, nasi gadang jo nasi bujang, sarato juadah nan barang sado ado, bareh didulang pangiriangnyo. Itulah bareh badak kanamonyo, saiyo nak mintak ditarimo, dikami diateh namo selang nan bapangka, karajo nan bapokok, jo hati nan suci jo muko nan janieh, kan itu nan manjadi buah parsambahan di Gindo Mudo ? Maa Gindo Mudo ? Sakiro-kiro baitu bana Tan Sinaro !

Pihak kapado panitahan Gindo Mudo nan katangah, itulah kato sabananyo, ibarat aie lah manampueh ka iliran, kato lah baranang ka pusako, lah ditakuek tibonyo tabang, lah dibarih tibonyo pahek, mangarekpun alah dalam ukuran.

Bagaipun baitu sakali, man basuo juo bak pitua Gindo Mudo :

Di Salido balainyo rami Di subarang urang manjua ikan

Tibo surang tantu ka ambo bulati

Tibo basamo ka ambo paiyokan

Baa toh hanyo di nan kini, di ambo kateh lai dapek maningadah, kabawah lai dapek manakue, kiri jo kanan lai dapek baiyo, supayo nak bulek aie ka pambulueh, bulek kato ka mufakat, ambo paiyokan pulo agak sapatah kato, lai kolah didalam mungkin jo patuik tu Gindo Mudo ?

Maa Tan Sinaro ?

Di ambo nan manggamang nan marusueh, tibo surang kok indak babulati, tibo basamo kok indak bapaiyokan, baa toh hanyo di nan kini, tibo surang lai babulati, tibo basamo lai bapaiyokan, renjeanglah kato jo mufakat, bawolah kato jo baiyo, ka ambo nantinyo Tan Sinaro |

Maa Gindo Mudo ?

 

Pihak kapado parbanaran Tan Sinaro tu, itulah kato sabananyo, bagaipun baitu sakali,

Kasah banamo kain putieh Serong palakek pulang mandi Asah kandak lai ka bulieh Pintak lai ka balaku

Lamo jo lambek ka ambo nanti Lalu Tan Sinaro mampaiyokan kapado sagalo birian sarato jo sipangkalan, sarato mande bapak. Setelah dapek kato mufakat, makok dikembalikan kapado Gindo Mudo.

Maa Gindo Mudo ?

Tadi Gindo Mudo sifat mananti, ambo sifat baiyo, setelah ambo paiyo patidokan, atolah nan kajadi jawab jo barinyo di ambo lah tu kini, pihak kapado kedatangan Gindo Mudo nan salarak sabondong tibo, sarato jo pambawaan, ka ambo tarimo sajo jo hati nan

 

suci, sarato jo muluik nan manih. Cuma itulah nan ka ambo pulangkan kapado Gindo Mudo